ေမး။ ။ အရွင္ဘုရား တပည့္ေတာ္ အဓိကသိခ်င္တဲ့ (၁) ရုပ္ေတြရဲ႕ အေျခခံမူလသေဘာတရား (၈)ခုဟာ ေထာက္အပံ့ရွိမွ ေဖာက္ျပန္ပ်က္စီးတာလား။ သူအလိုလို ေဖာက္ျပန္ပ်က္စီး (အေျခအေနေျပာင္းလဲ)တတ္တာလားဘုရား။
(၂) သက္မဲ့ရုပ္ေတြရဲ႕ ေဖာက္ျပန္ပံုကိုလည္း ဥပမာေလးနဲ႔ သိခ်င္ပါတယ္ဘုရား။
(၃) သက္ရွိေတြမွာရွိေနတဲ့ သဠာယတနအၾကည္ဓါတ္ေတြရဲ႕သေဘာနဲ႔ ပ်က္စီးပံုကို မရွင္းတာပါဘုရား။ ဥပမာ နားအၾကည္ရဲ႕သေဘာကိုၾကည့္ရင္ အျပင္ကလာတိုက္တဲ့ အသံရွိေနမွ သူ့ကျဖစ္ၿပီးပ်က္တာလား။ အဲဒီနားအၾကည္ဓါတ္ရုပ္ရဲ႕ အတြင္းသေဘာကိုက ေဖာက္ျပန္ေနတာလား။
(၄) ေသာတဝိညာဥ္ေလးဟာ နားအၾကည္မွာျဖစ္တာလား။ ဟဒယဝတၽၱမွာ ျဖစ္တာလား။ ေမးရရင္ေတာ့ အမ်ားႀကီးဘုရား။ အရွင္ဘုရားလည္း အလုပ္မ်ားေနမွာသိပါတယ္။ အားတဲ့အခ်ိန္ေလးမွာ တပည့္ေတာ္သံသယေလးေတြ ေျဖေဖ်ာက္ေပးပါလုိ႔ ေလွ်ာက္ထားပါရေစဘုရား။
ရိုေသစြာျဖင့္
ဒကာ-ေမာ္လင္း
စကၤာပူ
ေျဖ။ ။ (၁) အေၾကာင္းတရာနဲ႔အက်ိဳးတရားတုိ႔ဟာ အၿမဲတမ္းထိေတြ႕ေနတာျဖစ္လုိ႔ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ပ်က္စီးတာလည္းေျပာလုိ႔ရသလုိ သူ႔အလုိလုိပ်က္စီးတာလုိ႔လည္း ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။ သဘာ၀တရားႀကီးကုိက ဒီတုိင္းခ်ည္း အၿမဲျဖစ္ပ်က္ေနတယ္ေလ။
(၂) ဥပမာ-လက္ကုိင္ပ၀ါအျဖဴေရာင္ တစ္ထည္ကုိ လက္ထဲမွာဆုတ္ထားလုိက္ပါ။ ဆုတ္ထားတာၾကာလာရင္ အဲဒီလက္ကုိင္ပ၀ါဟာ ညစ္ႏြမ္းျခင္း၊ တြန္႔ျခင္းစတဲ့ ေဖာက္ျပန္ပ်က္စီးမႈေတြ ျဖစ္လာတာကုိ ျမင္ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါဟာလည္း ပင္ကုိယ္မ်က္စိနဲ႔ ေဖာက္ျပန္ပ်က္စီးမႈ ျမင္လြယ္တဲ့အရာကုိ ဥပမာေပးလုိက္တာပါ။ အဲဒီလုိျမင္လြယ္တဲ့အရာမုိ႔လည္း ျမတ္ဗုဒၶက စူဠပန္မေထရ္ကုိ လက္ကုိင္ပ၀ါကုိ ဆုတ္နယ္ခုိင္းၿပီး တရားရေအာင္ လုပ္ခဲ့တာပါ။ လက္ကုိင္ပ၀ါမွမဟုတ္ပါဘူး။ က်န္တဲ့ဘယ္ရာမဆုိ သူ႔အလုိလုိ ျဖစ္ပ်က္ေနၾကပါတယ္။ ဘယ္ဟာမွ ပံုမွန္အတုိင္း ရွိမေနၾကပါဘူးေလ။ မိမိတုိ႔က ကုိယ္ပုိင္ဉာဏ္ႏုနယ္ေသးတဲ့အတြက္သာ မျမင္လြယ္တဲ့အရာေတြ ရွိေနတာပါ။
တကယ္ေတာ့ ေလာကႀကီးထဲမွာ အာရံုကုိသိတတ္တဲ့သေဘာတရားေလးမွ်နဲ႔ ေဖာက္ျပန္တတ္တဲ့ သေဘာတရားမွ်ေလးသာ ရွိပါတယ္။ အထည္ကုိယ္ျဒပ္ေတြ၊ အစုိင္းအခဲစတာေတြ မရွိပါဘူး။ ဥပမာ-ပယ္လယ္ထဲခရီးသြားတဲ့အခါ ပယ္လယ္ေရထဲမွာ ေရျမဳပ္ႀကီးတစ္ခုကုိ အေ၀းကၾကည့္လုိက္တဲ့အခါ အစုိင္းအခဲႀကီးလုိ႔ ထင္ရေပမဲ့ အနီးသြားေရာက္ၿပီး လက္နဲ႔ထိၾကည့္လုိက္တဲ့အခါ အဲဒီေရျမဳပ္ဟာ ပ်က္စီးသြားသလုိ လူခႏၶာကုိယ္အစရွိတဲ့ သက္ရွိသက္မဲ့မ်ားဟာလည္း အစုိင္းအခဲမဟုတ္ဘဲ နဲ႔ ေဖာက္ျပန္တတ္တဲ့ သေဘာတရားမွ်ေလးသာရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း အခ်ိန္တန္ရင္ လက္နဲ႔ဆုတ္ကုိင္ျပလုိ႔ရတဲ့အရာတစ္ခုမွမရွိဘဲျဖစ္ေနတာပါ။ ေလာကႀကီးထဲမွာ ေရျမဳပ္ဥပမာလုိ၊ ေဖာက္ျပန္တတ္တဲ့ သေဘာတရားေလးသာရွိတယ္ဆုိတဲ့ တရားသေဘာကုိ သိျမင္မယ္ဆုိရင္ လက္နဲ႔ဆုတ္ကုိင္ျပလုိ႔ရတဲ့အရာဟာ မရွိဘူးဆုိတာ သိပါလိမ့္မယ္။
နံပါတ္(၃-၄)ေမးခြန္းတုိ႔ကုိရွင္းလင္းသြားေအာင္၊ ရုပ္နာမ္တရားမ်ားကုိ ေသခ်ာနားလည္သြားေအာင္ အက်ယ္တ၀င့္ ေျဖၾကားေပးပါမယ္။
သက္ရွိပုဂၢိဳလ္တိုင္းသည္လည္းေကာင္း၊ သက္မဲ့အရာ၀တၳဳတိုင္းသည္လည္းေကာင္း၊ အၿမဲတမ္း ျဖစ္လိုက္ ပ်က္လိုက္နဲ႔ မူလသဘာ၀ သူ႔သေဘာသူေဆာင္ကာ ျဖစ္ပ်က္ေနၾကပါတယ္။ ေျပာင္းလဲေရြ႕ေလ်ာေနၾကတယ္။ အၿမဲတည္တံ့တယ္ဆုိတာ မရွိပါဘူး။ စိုးပိုင္ခ်ဳပ္ကိုင္လုိ႔လည္း မရပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျမတ္ဗုဒၶက “ရုပၸတီတိ ရူပံ၊ အၿမဲတမ္း ေဖါက္ျပန္ေျပာင္းလဲေနေသာေၾကာင့္ ရုပ္မည္တာ”လုိ႔‘အဘိဓမၼာပါဠိေတာ္ ပရမတၳတရားအဖြင့္မွာ ေဟာခဲ့တာပါ။ အၿမဲတမ္း မေဖါက္ျပန္ မေျပာင္းလဲရင္ ရုပ္မမည္ဘဲ ေဖါက္ျပန္ေျပာင္းလဲေနမွသာ ရုပ္တရားရဲ႕ မူလသဘာ၀ တရား ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္သက္ဖြယ္ေကာင္းတယ္၊ တင့္တယ္တယ္၊ လွပတယ္၊ စင္ၾကယ္တယ္လုိ႔ မွတ္ထင္ရတဲ့ အရာ၀တၳဳ၊ အဆင္း၊ အသံစတာေတြကို စီစစ္ၾကည့္ပါ။ မာျခင္း၊ ေပ်ာ့ျခင္း၊ ေအးျခင္း၊ ဖြဲ႔စည္းျခင္း၊ လႈပ္ရွားျခင္းဆုိတဲ့ ပကတိသေဘာသတၱိေတြသာ ရွိၾကပါတယ္။
ရုပ္(ဟဒယဝတၳဳ)ကိုမွီၿပီး ဝိညာဥ္ (စိတ္အာရံုကိုသိျခင္း) ေဝဒနာ၊ သညာ၊ သခၤါရ၊ ေစတသိက္ (၅၂ ) ပါး ျဖစ္ပါတယ္။ ပို၍ ရွင္းေအာင္ေျပာရရင္ အာရုံနဲ႔ဒြါရတိုက္ခ်ိန္္ ပရမတၱတရားျဖစ္တဲ့ ရုပ္၊ စိတ္၊ ေစတသိတ္မ်ားသာ ျဖစ္ေနၾကပါတယ္။ ရုိးရုိးေလးလက္ေတြ႔က်က်ရွင္းျပရရင္ အာရုံနဲ႔ဒြါရတိုက္ခ်ိန္-အာရုံကိုသိတဲ့ သေဘာျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ ဝိညာဥ္စိတ္ (သို႔)အသိစိတ္ကေလး ျဖစ္လာတယ္။
မ်က္စိအဆင္းနဲ႔ အလင္းမနသီကာယအာရုံစိုက္ ႏွလံုးသြင္းမႈဆံုတဲ့အခါ ျမင္သိစိတ္ ျဖစ္လာတယ္။ နားအသံ အာကာသဓာတ္မနသီကာယ အာရုံစိုက္ႏွလံုးသြင္းမႈဆံုတဲ့အခါ ၾကားသိစိတ္ ျဖစ္တယ္။ ႏွာေခါင္း အနံ႔ ေလ(ဝါတ)ဓာတ္ မနသီကာယအာရုံစိုက္ ႏွလံုးသြင္းမႈဆံုတဲ့အခါ နံသိစိတ္ ျဖစ္တယ္။ လွ်ာ အရသာရွိတဲ့အစာ (အာပ)လွ်ာရည္ မနသီကာယ အာရုံစိုက္ ႏွလံုးသြင္းမႈဆံုတဲ့အခါ အရသာသိစိတ္ ျဖစ္တယ္။ ကိုယ္အၾကည္ ထိေတြ႕မႈ ပထဝီဓာတ္ မနသီကာယ အာရုံစိုက္ႏွလံုးသြင္းမႈဆံုတဲ့အခါ ထိသိစိတ္ ျဖစ္တယ္။
အဆင္းနဲ႔ မ်က္စိတိုက္ဆုိင္လုိ႔ ျမင္သိစိတ္ျဖစ္တဲ့အခါ အဆင္း၊ မ်က္စိ၊ အလင္း၊ ႏွလံုးသြင္းမႈဆုိတဲ့ အေၾကာင္းေလးခု ဆံုမွျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခုခုခ်ိဳ႕ယြင္းရင္ေတာ့ ျမင္သိစိတ္ မျဖစ္ပါဘူး။ ထို႔တူ အသံနဲ႔နား တိုက္ဆုိင္လုိ႔ ၾကားသိစိတ္ျဖစ္တဲ့အခါ အသံ၊ နား၊ အာကာသဓာတ္၊ ႏွလံုးသြင္းမႈဆုိတဲ့ အေၾကာင္းေလးခု ဆံုရပါတယ္။ ႏွာေခါင္းနဲ႔အနံ႔တုိက္ဆုိင္လုိ႔ နံသိစိတ္ျဖစ္တဲ့အခါ အနံ႔၊ ႏွာေခါင္း၊ ေလ(ဝါတ) ဓာတ္၊ ႏွလံုးသြင္းမႈဆိုတဲ့ အေၾကာင္းေလးခု ဆံုရပါတယ္။ လွ်ာနဲ႔အရသာ တုိက္ဆုိင္လုိ႔ ရသာသိစိတ္ျဖစ္တဲ့အခါ အရသာ၊ လွ်ာ၊ (အာပ)လွ်ာရည္၊ ႏွလံုးသြင္းမႈဆုိတဲ့ အေၾကာင္း ေလးခု ဆံုရပါတယ္။ ကိုယ္နဲ႔ထိေတြ႕စရာ တုိက္ဆုိင္လုိ႔ ထိသိစိတ္ျဖစ္တဲ့အခါ ေတြ႔ထိစရာ၊ ကိုယ္အၾကည္၊ ပထဝီဓာတ္၊ ႏွလံုးသြင္းမႈဆုိတဲ့ အေၾကာင္းေလးခု ဆံုရပါတယ္။ မေနာဘဝင္နဲ႔ ဓမၼာရုံတုိက္ဆုိင္လုိ႔ ေတြးေတာႀကံစည္စိတ္ျဖစ္တဲ့အခါ ႏွလံုး၊ မန၊ ဓမၼ၊ ႏွလံုးသြင္းမႈဆုိတဲ့ အေၾကာင္းေလးခု ဆံုရပါတယ္။
(အခံဓာတ္) (အတိုက္ဓာတ္) ( အပြင့္ဓာတ္)
ဒြါရ ၆ --------------အာရု ံ ၆ ---------------ဝိညာဏ္ ၆
စကၡဳဓာတ္ ရူပဓာတ္ စကၡဳဝိညာဏဓာတ္
ေသာတဓာတ္ သဒၵဓာတ္ ေသာတဝိညာဏဓာတ္
ဃာနဓာတ္ ဂႏၵဓာတ္ ဃာနဝိညာဏဓာတ္
ဇိဝွါဓာတ္ ရသဓာတ္ ဇိဝွါဝိညာဏဓာတ္
ကာယဓာတ္ ေဖာ႒ဗၺဓာတ္ ကာယဝိညာဏဓာတ္
မေနာဓာတ္ ဓမၼဓာတ္ မေနာဝိညာဏဓာတ္
အဲဒီလုိ အေၾကာင္းတိုက္ဆိုင္လာတဲ့အခါ အက်ိဳးျဖစ္ေပၚလာရပါတယ္။ အလကားသူ႔ အလိုလို ျဖစ္ေပၚလာတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ မည္သူတဦး တစ္ေယာက္ကမွလည္း ဖန္ဆင္းလိုက္တာ မဟုတ္ပါ။ အေၾကာင္းကင္းၿပီးျဖစ္တဲ့ အက်ိဳးမရွိမျဖစ္သလုိ အေၾကာင္းတရားမရွိဘဲ အက်ိဳးတရားလည္း မျဖစ္ပါဘူး။ အက်ိဳးတရားဟာလည္း အေၾကာင္းနဲ႔ကင္းၿပီး မျဖစ္ႏုိင္ပါ။
စိတ္ေနာက္ရုပ္ကလုိက္ရသလုိ ရုပ္ေနာက္လည္း စိတ္က လုိက္ရပါတယ္။ ဥပမာ-သြားခ်င္စိတ္ေၾကာင့္ သြားရ၊ ထိုင္ခ်င္စိတ္ေၾကာင့္ ထိုင္ရသည္၊ ဝမ္းနည္းစိတ္ေၾကာင့္ ရုပ္မွာမ်က္ရည္က် ငိုေၾကြးရစတဲ့ေတြ ျဖစ္ရပါတယ္။
ထုိ႔အတူ ရုပ္ရဲ႕ေဖာက္ျပန္မႈကိုလည္း စိတ္ကခံစားသိရပါတယ္။ ရုပ္နာက်င္ကိုက္ခဲမႈကို စိတ္ကခံစားေပးရတယ္။ ရုပ္တရား ေဖာက္ျပန္လုိ႔ ခႏၶာကုိယ္ ကုိက္ခဲလုိျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ရာရလုိ႔ျဖစ္ေစ ရုပ္တရားတစ္ခုခုျဖစ္တဲ့အခါ စိတ္ကရုပ္ေနာက္လုိက္ၿပီး ျဖစ္ေနတာေတြကုိ သိေပးေနရပါတယ္။
ထိုျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အသိစိတ္ကေလးဟာ သေဘာသက္သက္သာျဖစ္သလုိ အဲဒီစိတ္ကသိတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ရုပ္တရားႀကီးဟာ ေဖာက္ျပန္တတ္တဲ့ သေဘာမွ်သာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီနာမ္တရား အသိစိတ္နဲ႔ ေဖာက္ျပန္တတ္တဲ့ သေဘာမွ်သာရွိတဲ့ ရုပ္တရားတုိ႔ဟာ ကိုင္တြယ္ျပလုိ႔မရ၊ ပံုသ႑ာန္မရွိ၊ အေရာင္မရွိ၊ ပုဂၢိဳလ္သတၱဝါမဟုတ္၊ ငါ၊ သူတပါး၊ ေယာက္်ား၊ မိန္းမမဟုတ္၊ စကားလဲမေျပာ၊ သိသေဘာသက္သက္ေလးနဲ႔ ေဖာက္ျပန္တတ္တဲ့သေဘာတုိ႔ ခဏေပၚကာ ခ်က္ျခင္း ခ်ဳပ္ေပ်ာက္သြားၾကတဲ့အရာေတြပါ။
ဥပမာ-အခ်ိဳမႈန္တစ္ခုကိုစားလိုက္ရင္ ခ်ိဳတဲ့အရသာသိစိတ္ျဖစ္လာမယ္။ အဲဒီအသိစိတ္ကနာမ္ကျဖစ္တဲ့ ခ်ိဳတဲ့သေဘာေလးကို လက္ျဖင့္လဲ ကိုင္ျပ၍မရ၊ မည္သည့္ ပံုသ႑ာန္ရွိတယ္ဆုိတာကုိလည္း မေျဖႏိုင္၊ ဘယ္လုိအေရာင္လဲဆုိတာလည္း မျမင္ရ၊၊ ပုဂၢိဳလ္သတၱဝါလဲမဟုတ္၊ ငါ၊ သူတပါး၊ ေယာက္်ား၊ မိန္းမဟုလဲမဆို၊ စကားလဲမေျပာ၊ ခ်ိဳမႈကိုသိတဲ့ သေဘာဓာတ္ကေလးသာပင္ ျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒါက နာမ္တရားျဖစ္တဲ့ အသိစိတ္ရဲ႕ အာရံုကုိသိျခင္းသေဘာမွ်သာရွိျခင္းကုိ ဥပမာေပးလုိက္တာပါ။ ရုပ္တရားဟာလည္း ေဖာက္ျပန္တတ္တဲ့ သေဘာမွ်ေလးသာရွိတာကုိ အေပၚမွာ ေရျမဳပ္ဥပမာနဲ႔ေပးခဲ့ၿပီးျဖစ္လုိ႔ ထပ္ရွင္းစရာလုိမယ္ မထင္ေတာ့ပါဘူး။ ဒီေလာက္ဆုိ ေမးထားတာ ရွင္းမယ္ထင္ပါတယ္။ မရွင္းတာရွိရင္လည္း ထပ္မံေမးျမန္းပါ ဒကာ။ ဦးဇင္းလည္း ၀ိပႆနာကုိ တကယ္သိျမင္တဲ့ အရိယာအဆင့္မေရာက္ေသးေတာ့ သိသမွ် မွတ္သားထားသမွ်ေလးကုိ ေျဖေပးလုိက္တဲ့အတြက္ အမွားလည္းပါႏုိင္လုိ႔ မိမိကုိယ္တုိင္လည္း လက္ေတြ႕က်င့္ႀကံၾကည့္ပါဦးလုိ႔ တုိက္တြန္းရင္း နိဂံုးခ်ဳပ္ပါရေစ။
(၂) သက္မဲ့ရုပ္ေတြရဲ႕ ေဖာက္ျပန္ပံုကိုလည္း ဥပမာေလးနဲ႔ သိခ်င္ပါတယ္ဘုရား။
(၃) သက္ရွိေတြမွာရွိေနတဲ့ သဠာယတနအၾကည္ဓါတ္ေတြရဲ႕သေဘာနဲ႔ ပ်က္စီးပံုကို မရွင္းတာပါဘုရား။ ဥပမာ နားအၾကည္ရဲ႕သေဘာကိုၾကည့္ရင္ အျပင္ကလာတိုက္တဲ့ အသံရွိေနမွ သူ့ကျဖစ္ၿပီးပ်က္တာလား။ အဲဒီနားအၾကည္ဓါတ္ရုပ္ရဲ႕ အတြင္းသေဘာကိုက ေဖာက္ျပန္ေနတာလား။
(၄) ေသာတဝိညာဥ္ေလးဟာ နားအၾကည္မွာျဖစ္တာလား။ ဟဒယဝတၽၱမွာ ျဖစ္တာလား။ ေမးရရင္ေတာ့ အမ်ားႀကီးဘုရား။ အရွင္ဘုရားလည္း အလုပ္မ်ားေနမွာသိပါတယ္။ အားတဲ့အခ်ိန္ေလးမွာ တပည့္ေတာ္သံသယေလးေတြ ေျဖေဖ်ာက္ေပးပါလုိ႔ ေလွ်ာက္ထားပါရေစဘုရား။
ရိုေသစြာျဖင့္
ဒကာ-ေမာ္လင္း
စကၤာပူ
ေျဖ။ ။ (၁) အေၾကာင္းတရာနဲ႔အက်ိဳးတရားတုိ႔ဟာ အၿမဲတမ္းထိေတြ႕ေနတာျဖစ္လုိ႔ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ပ်က္စီးတာလည္းေျပာလုိ႔ရသလုိ သူ႔အလုိလုိပ်က္စီးတာလုိ႔လည္း ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။ သဘာ၀တရားႀကီးကုိက ဒီတုိင္းခ်ည္း အၿမဲျဖစ္ပ်က္ေနတယ္ေလ။
(၂) ဥပမာ-လက္ကုိင္ပ၀ါအျဖဴေရာင္ တစ္ထည္ကုိ လက္ထဲမွာဆုတ္ထားလုိက္ပါ။ ဆုတ္ထားတာၾကာလာရင္ အဲဒီလက္ကုိင္ပ၀ါဟာ ညစ္ႏြမ္းျခင္း၊ တြန္႔ျခင္းစတဲ့ ေဖာက္ျပန္ပ်က္စီးမႈေတြ ျဖစ္လာတာကုိ ျမင္ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါဟာလည္း ပင္ကုိယ္မ်က္စိနဲ႔ ေဖာက္ျပန္ပ်က္စီးမႈ ျမင္လြယ္တဲ့အရာကုိ ဥပမာေပးလုိက္တာပါ။ အဲဒီလုိျမင္လြယ္တဲ့အရာမုိ႔လည္း ျမတ္ဗုဒၶက စူဠပန္မေထရ္ကုိ လက္ကုိင္ပ၀ါကုိ ဆုတ္နယ္ခုိင္းၿပီး တရားရေအာင္ လုပ္ခဲ့တာပါ။ လက္ကုိင္ပ၀ါမွမဟုတ္ပါဘူး။ က်န္တဲ့ဘယ္ရာမဆုိ သူ႔အလုိလုိ ျဖစ္ပ်က္ေနၾကပါတယ္။ ဘယ္ဟာမွ ပံုမွန္အတုိင္း ရွိမေနၾကပါဘူးေလ။ မိမိတုိ႔က ကုိယ္ပုိင္ဉာဏ္ႏုနယ္ေသးတဲ့အတြက္သာ မျမင္လြယ္တဲ့အရာေတြ ရွိေနတာပါ။
တကယ္ေတာ့ ေလာကႀကီးထဲမွာ အာရံုကုိသိတတ္တဲ့သေဘာတရားေလးမွ်နဲ႔ ေဖာက္ျပန္တတ္တဲ့ သေဘာတရားမွ်ေလးသာ ရွိပါတယ္။ အထည္ကုိယ္ျဒပ္ေတြ၊ အစုိင္းအခဲစတာေတြ မရွိပါဘူး။ ဥပမာ-ပယ္လယ္ထဲခရီးသြားတဲ့အခါ ပယ္လယ္ေရထဲမွာ ေရျမဳပ္ႀကီးတစ္ခုကုိ အေ၀းကၾကည့္လုိက္တဲ့အခါ အစုိင္းအခဲႀကီးလုိ႔ ထင္ရေပမဲ့ အနီးသြားေရာက္ၿပီး လက္နဲ႔ထိၾကည့္လုိက္တဲ့အခါ အဲဒီေရျမဳပ္ဟာ ပ်က္စီးသြားသလုိ လူခႏၶာကုိယ္အစရွိတဲ့ သက္ရွိသက္မဲ့မ်ားဟာလည္း အစုိင္းအခဲမဟုတ္ဘဲ နဲ႔ ေဖာက္ျပန္တတ္တဲ့ သေဘာတရားမွ်ေလးသာရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း အခ်ိန္တန္ရင္ လက္နဲ႔ဆုတ္ကုိင္ျပလုိ႔ရတဲ့အရာတစ္ခုမွမရွိဘဲျဖစ္ေနတာပါ။ ေလာကႀကီးထဲမွာ ေရျမဳပ္ဥပမာလုိ၊ ေဖာက္ျပန္တတ္တဲ့ သေဘာတရားေလးသာရွိတယ္ဆုိတဲ့ တရားသေဘာကုိ သိျမင္မယ္ဆုိရင္ လက္နဲ႔ဆုတ္ကုိင္ျပလုိ႔ရတဲ့အရာဟာ မရွိဘူးဆုိတာ သိပါလိမ့္မယ္။
နံပါတ္(၃-၄)ေမးခြန္းတုိ႔ကုိရွင္းလင္းသြားေအာင္၊ ရုပ္နာမ္တရားမ်ားကုိ ေသခ်ာနားလည္သြားေအာင္ အက်ယ္တ၀င့္ ေျဖၾကားေပးပါမယ္။
သက္ရွိပုဂၢိဳလ္တိုင္းသည္လည္းေကာင္း၊ သက္မဲ့အရာ၀တၳဳတိုင္းသည္လည္းေကာင္း၊ အၿမဲတမ္း ျဖစ္လိုက္ ပ်က္လိုက္နဲ႔ မူလသဘာ၀ သူ႔သေဘာသူေဆာင္ကာ ျဖစ္ပ်က္ေနၾကပါတယ္။ ေျပာင္းလဲေရြ႕ေလ်ာေနၾကတယ္။ အၿမဲတည္တံ့တယ္ဆုိတာ မရွိပါဘူး။ စိုးပိုင္ခ်ဳပ္ကိုင္လုိ႔လည္း မရပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျမတ္ဗုဒၶက “ရုပၸတီတိ ရူပံ၊ အၿမဲတမ္း ေဖါက္ျပန္ေျပာင္းလဲေနေသာေၾကာင့္ ရုပ္မည္တာ”လုိ႔‘အဘိဓမၼာပါဠိေတာ္ ပရမတၳတရားအဖြင့္မွာ ေဟာခဲ့တာပါ။ အၿမဲတမ္း မေဖါက္ျပန္ မေျပာင္းလဲရင္ ရုပ္မမည္ဘဲ ေဖါက္ျပန္ေျပာင္းလဲေနမွသာ ရုပ္တရားရဲ႕ မူလသဘာ၀ တရား ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္သက္ဖြယ္ေကာင္းတယ္၊ တင့္တယ္တယ္၊ လွပတယ္၊ စင္ၾကယ္တယ္လုိ႔ မွတ္ထင္ရတဲ့ အရာ၀တၳဳ၊ အဆင္း၊ အသံစတာေတြကို စီစစ္ၾကည့္ပါ။ မာျခင္း၊ ေပ်ာ့ျခင္း၊ ေအးျခင္း၊ ဖြဲ႔စည္းျခင္း၊ လႈပ္ရွားျခင္းဆုိတဲ့ ပကတိသေဘာသတၱိေတြသာ ရွိၾကပါတယ္။
ရုပ္(ဟဒယဝတၳဳ)ကိုမွီၿပီး ဝိညာဥ္ (စိတ္အာရံုကိုသိျခင္း) ေဝဒနာ၊ သညာ၊ သခၤါရ၊ ေစတသိက္ (၅၂ ) ပါး ျဖစ္ပါတယ္။ ပို၍ ရွင္းေအာင္ေျပာရရင္ အာရုံနဲ႔ဒြါရတိုက္ခ်ိန္္ ပရမတၱတရားျဖစ္တဲ့ ရုပ္၊ စိတ္၊ ေစတသိတ္မ်ားသာ ျဖစ္ေနၾကပါတယ္။ ရုိးရုိးေလးလက္ေတြ႔က်က်ရွင္းျပရရင္ အာရုံနဲ႔ဒြါရတိုက္ခ်ိန္-အာရုံကိုသိတဲ့ သေဘာျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ ဝိညာဥ္စိတ္ (သို႔)အသိစိတ္ကေလး ျဖစ္လာတယ္။
မ်က္စိအဆင္းနဲ႔ အလင္းမနသီကာယအာရုံစိုက္ ႏွလံုးသြင္းမႈဆံုတဲ့အခါ ျမင္သိစိတ္ ျဖစ္လာတယ္။ နားအသံ အာကာသဓာတ္မနသီကာယ အာရုံစိုက္ႏွလံုးသြင္းမႈဆံုတဲ့အခါ ၾကားသိစိတ္ ျဖစ္တယ္။ ႏွာေခါင္း အနံ႔ ေလ(ဝါတ)ဓာတ္ မနသီကာယအာရုံစိုက္ ႏွလံုးသြင္းမႈဆံုတဲ့အခါ နံသိစိတ္ ျဖစ္တယ္။ လွ်ာ အရသာရွိတဲ့အစာ (အာပ)လွ်ာရည္ မနသီကာယ အာရုံစိုက္ ႏွလံုးသြင္းမႈဆံုတဲ့အခါ အရသာသိစိတ္ ျဖစ္တယ္။ ကိုယ္အၾကည္ ထိေတြ႕မႈ ပထဝီဓာတ္ မနသီကာယ အာရုံစိုက္ႏွလံုးသြင္းမႈဆံုတဲ့အခါ ထိသိစိတ္ ျဖစ္တယ္။
အဆင္းနဲ႔ မ်က္စိတိုက္ဆုိင္လုိ႔ ျမင္သိစိတ္ျဖစ္တဲ့အခါ အဆင္း၊ မ်က္စိ၊ အလင္း၊ ႏွလံုးသြင္းမႈဆုိတဲ့ အေၾကာင္းေလးခု ဆံုမွျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခုခုခ်ိဳ႕ယြင္းရင္ေတာ့ ျမင္သိစိတ္ မျဖစ္ပါဘူး။ ထို႔တူ အသံနဲ႔နား တိုက္ဆုိင္လုိ႔ ၾကားသိစိတ္ျဖစ္တဲ့အခါ အသံ၊ နား၊ အာကာသဓာတ္၊ ႏွလံုးသြင္းမႈဆုိတဲ့ အေၾကာင္းေလးခု ဆံုရပါတယ္။ ႏွာေခါင္းနဲ႔အနံ႔တုိက္ဆုိင္လုိ႔ နံသိစိတ္ျဖစ္တဲ့အခါ အနံ႔၊ ႏွာေခါင္း၊ ေလ(ဝါတ) ဓာတ္၊ ႏွလံုးသြင္းမႈဆိုတဲ့ အေၾကာင္းေလးခု ဆံုရပါတယ္။ လွ်ာနဲ႔အရသာ တုိက္ဆုိင္လုိ႔ ရသာသိစိတ္ျဖစ္တဲ့အခါ အရသာ၊ လွ်ာ၊ (အာပ)လွ်ာရည္၊ ႏွလံုးသြင္းမႈဆုိတဲ့ အေၾကာင္း ေလးခု ဆံုရပါတယ္။ ကိုယ္နဲ႔ထိေတြ႕စရာ တုိက္ဆုိင္လုိ႔ ထိသိစိတ္ျဖစ္တဲ့အခါ ေတြ႔ထိစရာ၊ ကိုယ္အၾကည္၊ ပထဝီဓာတ္၊ ႏွလံုးသြင္းမႈဆုိတဲ့ အေၾကာင္းေလးခု ဆံုရပါတယ္။ မေနာဘဝင္နဲ႔ ဓမၼာရုံတုိက္ဆုိင္လုိ႔ ေတြးေတာႀကံစည္စိတ္ျဖစ္တဲ့အခါ ႏွလံုး၊ မန၊ ဓမၼ၊ ႏွလံုးသြင္းမႈဆုိတဲ့ အေၾကာင္းေလးခု ဆံုရပါတယ္။
(အခံဓာတ္) (အတိုက္ဓာတ္) ( အပြင့္ဓာတ္)
ဒြါရ ၆ --------------အာရု ံ ၆ ---------------ဝိညာဏ္ ၆
စကၡဳဓာတ္ ရူပဓာတ္ စကၡဳဝိညာဏဓာတ္
ေသာတဓာတ္ သဒၵဓာတ္ ေသာတဝိညာဏဓာတ္
ဃာနဓာတ္ ဂႏၵဓာတ္ ဃာနဝိညာဏဓာတ္
ဇိဝွါဓာတ္ ရသဓာတ္ ဇိဝွါဝိညာဏဓာတ္
ကာယဓာတ္ ေဖာ႒ဗၺဓာတ္ ကာယဝိညာဏဓာတ္
မေနာဓာတ္ ဓမၼဓာတ္ မေနာဝိညာဏဓာတ္
အဲဒီလုိ အေၾကာင္းတိုက္ဆိုင္လာတဲ့အခါ အက်ိဳးျဖစ္ေပၚလာရပါတယ္။ အလကားသူ႔ အလိုလို ျဖစ္ေပၚလာတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ မည္သူတဦး တစ္ေယာက္ကမွလည္း ဖန္ဆင္းလိုက္တာ မဟုတ္ပါ။ အေၾကာင္းကင္းၿပီးျဖစ္တဲ့ အက်ိဳးမရွိမျဖစ္သလုိ အေၾကာင္းတရားမရွိဘဲ အက်ိဳးတရားလည္း မျဖစ္ပါဘူး။ အက်ိဳးတရားဟာလည္း အေၾကာင္းနဲ႔ကင္းၿပီး မျဖစ္ႏုိင္ပါ။
စိတ္ေနာက္ရုပ္ကလုိက္ရသလုိ ရုပ္ေနာက္လည္း စိတ္က လုိက္ရပါတယ္။ ဥပမာ-သြားခ်င္စိတ္ေၾကာင့္ သြားရ၊ ထိုင္ခ်င္စိတ္ေၾကာင့္ ထိုင္ရသည္၊ ဝမ္းနည္းစိတ္ေၾကာင့္ ရုပ္မွာမ်က္ရည္က် ငိုေၾကြးရစတဲ့ေတြ ျဖစ္ရပါတယ္။
ထုိ႔အတူ ရုပ္ရဲ႕ေဖာက္ျပန္မႈကိုလည္း စိတ္ကခံစားသိရပါတယ္။ ရုပ္နာက်င္ကိုက္ခဲမႈကို စိတ္ကခံစားေပးရတယ္။ ရုပ္တရား ေဖာက္ျပန္လုိ႔ ခႏၶာကုိယ္ ကုိက္ခဲလုိျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ရာရလုိ႔ျဖစ္ေစ ရုပ္တရားတစ္ခုခုျဖစ္တဲ့အခါ စိတ္ကရုပ္ေနာက္လုိက္ၿပီး ျဖစ္ေနတာေတြကုိ သိေပးေနရပါတယ္။
ထိုျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အသိစိတ္ကေလးဟာ သေဘာသက္သက္သာျဖစ္သလုိ အဲဒီစိတ္ကသိတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ရုပ္တရားႀကီးဟာ ေဖာက္ျပန္တတ္တဲ့ သေဘာမွ်သာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီနာမ္တရား အသိစိတ္နဲ႔ ေဖာက္ျပန္တတ္တဲ့ သေဘာမွ်သာရွိတဲ့ ရုပ္တရားတုိ႔ဟာ ကိုင္တြယ္ျပလုိ႔မရ၊ ပံုသ႑ာန္မရွိ၊ အေရာင္မရွိ၊ ပုဂၢိဳလ္သတၱဝါမဟုတ္၊ ငါ၊ သူတပါး၊ ေယာက္်ား၊ မိန္းမမဟုတ္၊ စကားလဲမေျပာ၊ သိသေဘာသက္သက္ေလးနဲ႔ ေဖာက္ျပန္တတ္တဲ့သေဘာတုိ႔ ခဏေပၚကာ ခ်က္ျခင္း ခ်ဳပ္ေပ်ာက္သြားၾကတဲ့အရာေတြပါ။
ဥပမာ-အခ်ိဳမႈန္တစ္ခုကိုစားလိုက္ရင္ ခ်ိဳတဲ့အရသာသိစိတ္ျဖစ္လာမယ္။ အဲဒီအသိစိတ္ကနာမ္ကျဖစ္တဲ့ ခ်ိဳတဲ့သေဘာေလးကို လက္ျဖင့္လဲ ကိုင္ျပ၍မရ၊ မည္သည့္ ပံုသ႑ာန္ရွိတယ္ဆုိတာကုိလည္း မေျဖႏိုင္၊ ဘယ္လုိအေရာင္လဲဆုိတာလည္း မျမင္ရ၊၊ ပုဂၢိဳလ္သတၱဝါလဲမဟုတ္၊ ငါ၊ သူတပါး၊ ေယာက္်ား၊ မိန္းမဟုလဲမဆို၊ စကားလဲမေျပာ၊ ခ်ိဳမႈကိုသိတဲ့ သေဘာဓာတ္ကေလးသာပင္ ျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒါက နာမ္တရားျဖစ္တဲ့ အသိစိတ္ရဲ႕ အာရံုကုိသိျခင္းသေဘာမွ်သာရွိျခင္းကုိ ဥပမာေပးလုိက္တာပါ။ ရုပ္တရားဟာလည္း ေဖာက္ျပန္တတ္တဲ့ သေဘာမွ်ေလးသာရွိတာကုိ အေပၚမွာ ေရျမဳပ္ဥပမာနဲ႔ေပးခဲ့ၿပီးျဖစ္လုိ႔ ထပ္ရွင္းစရာလုိမယ္ မထင္ေတာ့ပါဘူး။ ဒီေလာက္ဆုိ ေမးထားတာ ရွင္းမယ္ထင္ပါတယ္။ မရွင္းတာရွိရင္လည္း ထပ္မံေမးျမန္းပါ ဒကာ။ ဦးဇင္းလည္း ၀ိပႆနာကုိ တကယ္သိျမင္တဲ့ အရိယာအဆင့္မေရာက္ေသးေတာ့ သိသမွ် မွတ္သားထားသမွ်ေလးကုိ ေျဖေပးလုိက္တဲ့အတြက္ အမွားလည္းပါႏုိင္လုိ႔ မိမိကုိယ္တုိင္လည္း လက္ေတြ႕က်င့္ႀကံၾကည့္ပါဦးလုိ႔ တုိက္တြန္းရင္း နိဂံုးခ်ဳပ္ပါရေစ။
No comments:
Post a Comment